غرب، هویت و اسلام سیاسی: تصورات و پنداشت های غرب از اسلام

Authors

علی اشرف نظری

abstract

مسئله «اسلام گرایی» و «اسلام سیاسی» در برگیرندة مباحثی گسترده، دامنه دار و مجادله برانگیز است که ابعاد و دامنه های آن در سال های اخیر به واسطة شکل گیری آثار و نظریات گوناگون، غنی تر شده است. در درون مباحث و نظریات موجود می توان مجموعه ای متنوع و متفرق از مباحثات و مجادلات فکری را در ارتباط با «هویت اسلام سیاسی» و چرایی و چگونگی پدیدار شدن آن، ملاحظه نمود. اما علی رغم این تلاش ها، آنچه که در این زمینه موجب ابهام مفهومی «اسلام گرایی» و «اسلام سیاسی» می شود، ماهیت سیال و مبهم این پدیده است که موجب شده است طیف گسترده ای از گفتمان های متفاوت را از جریان های نوگرا، میانه رو و پذیرای تحول، تا رادیکالیسم نامتسامح و خشونت طلب را در برگیرد. پرسش اولیه ما در این پژوهش، این است که منظور از «اسلام سیاسی» چیست؟ در نظریه های متفکرین غربی، هویت اسلام سیاسی چگونه پی بندی می شود؟ اسلام گرایان نیز در ارتباط با «غیریت» متمایز از خود، یعنی «غرب»، چه هویت هایی یافته اند؟ چه عواملی در «برساخته شدن» هویت سیاسی مسلمانان از سوی متفکرین غربی تأثیرگذار بوده است؟ فرضیه اصلی در پژوهش حاضر این است که «شناخت غرب از اسلام بیانگر انگاره های پدیدارشناسانه است که مبتنی بر روابط پیچیدة میان متن، کلام، شناخت اجتماعی، قدرت و جامعه است و در پرتو آن تصوراتی درباره «دیگران» در چارچوب گزاره هایی قابل بیان ارائه می شود». بنابراین تمرکز بحث ما، بیشتر بر نحوه شکل گیری ایده هایی متمرکز است که دیدگاه غرب نسبت به اسلام سیاسی (به خصوص در یک دهة اخیر) از یک سو و دیدگاه اسلام گرایان را در ارتباط با غرب از سوی دیگر شکل داده است. بر این اساس با بهره گیری از روش های «پدیدار شناسی» و «تحلیل گفتمان»، درصدد درک چگونگی شکل گیری الگوهای هویتی پیرامون اسلام سیاسی برمی آییم. در ادامه با نگاهی از درون، گفتمان های هویتی شکل گرفته را مورد کندوکاو قرار داده و نحوه به چالش کشیده شدن آنها را مورد مداقه و بررسی قرار می دهیم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

هویت شناسی دین در اسلام و غرب

شناخت چیستی و هویت دین در دین پژوهی معاصر اهمیتی شگرف دارد زیرا بسیاری از نزاع های پژوهشگران این عرصه با نوع تعریف آنها از دین پیوندی وثیق دارد و بدون ابهام زدایی از هویت دین ورود به بسیاری از چالش های دین شناسی نزاعی بی حاصل و عقیم است . این امر در جای جای عناوین دین پژوهی معاصر چون زبان دین ، عقل و دین ، کثرت گرایی دینی ، رابطه دین و آزادی ، دین و هنر ، دین و توسعه و سایر مباحث چالش زای موجود...

full text

اسلام سیاسی و نظم امنیتی غرب آسیا

برای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلاب‌های عربی سال 2011 -  ضروری است مؤلفه‌ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده‌ترین جریان‌ها و گفتمان‌های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب، رفتار اسلام گرایان در سه محور اصلی قابل بررسی است: نخست، افراط‌گرایی و خشونت با پیدایش جریان‌های نوظهور تکفیری مانند داعش. د...

full text

هویت شناسی دین در اسلام و غرب

شناخت چیستی و هویت دین در دین پژوهی معاصر اهمیتی شگرف دارد زیرا بسیاری از نزاع های پژوهشگران این عرصه با نوع تعریف آنها از دین پیوندی وثیق دارد و بدون ابهام زدایی از هویت دین ورود به بسیاری از چالش های دین شناسی نزاعی بی حاصل و عقیم است . این امر در جای جای عناوین دین پژوهی معاصر چون زبان دین ، عقل و دین ، کثرت گرایی دینی ، رابطه دین و آزادی ، دین و هنر ، دین و توسعه و سایر مباحث چالش زای موجود...

full text

دگرسازی هویتی و برساخته شدن تصورات از اسلام و ایران در غرب: ارائه تحلیلی راهبردی

چکیده مسئله «اسلام‌هراسی» و «ایران‌هراسی» دربرگیرندۀ مباحثی گسترده، دامنه‌دار و جنجالی است که در سال‌های اخیر ابعاد و دامنه‌های آن به‌واسطۀ شکل‌گیری آثار و نظریه‌های گوناگون، پربارتر شده است. مباحث و نظریه‌های موجود، مجموعه‌ای گوناگون و پراکنده از گفتگوها و کشمکش‌های فکری دربارۀ اسلام‌هراسی و ایران‌هراسی را مطرح کرده است. با همۀ این کوشش‌ها، آنچه مایۀ سربسته بودن مفهوم اسلام‌ه...

full text

اسلام سیاسی و نظم امنیتی غرب آسیا

برای ترسیم افق امنیتی منطقه غرب آسیا - پس از انقلاب های عربی سال 2011 -  ضروری است مؤلفه ها، متغیرها و عناصر مهم آن از جمله اسلام سیاسی مورد واکاوی قرارگیرد. بر این پایه، اسلام سیاسی از عمده ترین جریان ها و گفتمان های اثرگذار در تحولات اخیر منطقه بوده است. در این چهارچوب، رفتار اسلام گرایان در سه محور اصلی قابل بررسی است: نخست، افراط گرایی و خشونت با پیدایش جریان های نوظهور تکفیری مانند داعش. د...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فصلنامه سیاست

Publisher: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

ISSN 1735-9678

volume 38

issue 1 2008

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023